چه زمان باید برای درمان گودی کمر به پزشک مراجعه کرد؟

ستون فقرات بدن در حالت طبیعی به صورت صاف و میله‌‌ای نیست، بلکه انحناهایی در مسیر خود دارد که به آن شکل S می‌دهد. این انحناها به ستون فقرات در حفظ ساختار بدن، تحمل وزن سر، خنثی کردن ضربه‌هایی که به کمر وارد می‌شود و انعطاف در حرکت و خم شدن کمک می‌کند. گاهی به دلایل مختلف، ستون فقرات از شکل منظم S مانند خود خارج شده و انحنای قوس پایینی یا بالایی بیشتر از حالت طبیعی می‌شود. خارج شدن از شکل طبیعی، باعث مشکلاتی مثل گودی کم، قوز کمر (کیفوز) و … در ستون فقرات می‌شود و می تواند علت درد در گودی کمر باشد. اگر انحنای قوس پایینی از حالت طبیعی بیشتر شود این حالت را گودی کمر، قوس کمر، لوردوز (Lordosis) یا کاوپشتی می‌گویند. انحنای کمر یکی از دلایل کمر درد است که باعث مشکل در حرکت خواهد شد.

علل گودی کمر

• آکندروپلازی: اختلالی ارثی که به رشد غیرطبیعی غضروف‌ها و کوتاه قدی مادرزادی منجر می‌شود.
• اسپوندیلولیستزی (سر خوردن مهره): جابجا شدن مهره‌های ستون فقرات
• اختلال‌های عصبی ـ عضلانی مانند دیستروفی عضلانی یا فلج مغزی
• ناهنجاری‌های مادرزادی ستون فقرات
• جراحی کمر و پشت بدن
• اختلال‌های مفصل ران و لگن
• وضعیت اندامی نامناسب
• غیرطبیعی بودن جسم مهره‌ها: این مشکل بیشتر در میان کودکان با قوس کمر زیاد وجود دارد.
• گوژپشتی یا کیفوز: افزایش تحدب (انحنا رو به بیرون) مهره‌های صدری
• پوکی استخوان
• عارضه‌های مربوط به دیسک
• چاقی

علائم گودی بیش از حد کمر

زیاد بودن انحنای ناحیه پایین کمر در افراد مبتلا به گودی کمر قابل مشاهده است و باسن این افراد نیز حالت برجسته‌تری دارد. زمانی که شخص روی یک سطح سفت به پشت می‌خوابد، بین کمر او و سطح زمین فاصله‌ی بسیار زیادی وجود دارد. قوس و گودی زیاد کمر گاهی موجب درد کمر می‌شود به نحوی که دامنه حرکتی شخص را محدود کرده و حرکت‌پذیری او را دچار اختلال می‌کند. سایر علائم لوردوز بسته به این که علت اصلی بروز لوردوز چه بوده است، می‌توانند متفاوت باشند. برخی از علائم لوردوز عبارتند از:

• درد پایین کمر
• درد لگن
• وجود انحنای بزرگ و غیرطبیعی در پایین کمر
• مشکل در حرکت کردن و محدود شدن دامنه حرکتی
• درد و گرفتگی عضلات کمر (گاهی اسپاسم عضلانی)

عوارض گودی کمر

گودی یا گودی کمر در صورت عدم درمان و مراقبت صحیح می‌تواند منجر به موارد زیر شود:

1. فتق دیسک کمر: که در آن مرکز نرم یک دیسک غضروفی با فشار خود را از طریق محوطه بیرونی سخت‌تر جلو می‌کشد و باعث درد می‌شود.
2. دژنراسیون یا تحلیل دیسک: دیسک بین مهره‌ها، خون‌رسانی ندارند و عصب‌های بسیار کمی دارد، بنابراین صدمه به آنها تا زمانی که آسیب‌دیدگی قابل‌توجهی ایجاد نشده تشخیص داده نمی‌شود؛ زیرا خونرسانی به آنها وجود ندارد تا بتوانند بهبودی یابند.
3. سیاتیک: درد سیاتیک با دردی که معمولاً در یک پا احساس می‌شود و از پشت زانو مشخص می‌شود. فرد به جای درد شدید، یک احساس سوزش یا سوزن سوزن شدید دارد. این درد بعد از نشستن به مدت طولانی بسیار زیاد احساس می‌شود و در حین پیاده روی یا تحرک داشتن تا حدودی تسکین می‌یابد.
4. مشکلاتی در تحرک داشتن یا درد در هنگام نشستن به دلیل التهاب کمر یا آسیب دیدگی ناشی از تراز نادرست.

انواع گودی کمر

گودی کمر هم سالمندان و هم جوانان را درگیر می‌کند، به دلایل متفاوت بروز می‌یابد و بر هر بیمار تأثیری متفاوت دارد. گودی کمر پنج گونه اصلی دارد:

• گودی کمر وضعیتی: این نوع از عارضه غالباً پیامد اضافه وزن و ضعف عضله‌های شکم و کمر است. اضافه وزن مفرط در ناحیه جلوی بدن (شکم) کمر را رو به جلو می‌کشد. عضله‌های کمر و شکم، در صورت ضعیف بودن، نمی‌توانند ستون فقرات را حمایت کنند و کشش ناشی از وزن موجب انحنای رو به جلوی ستون فقرات می‌شود.
• گودی کمر مادرزادی یا ناشی از ضربه: ضربه یا صدمه دیدن رابط‌های اتصال دهنده ستون فقرات باعث شکستگی آنها و در نتیجه بروز درد در قسمت پایین ستون فقرات می‌شود. کودکان غالباً هنگام ورزش کردن، تصادف با خودرو یا سقوط از بلندی آسیب می‌بینند. علاوه بر این ممکن است در شیوه شکل‌گیری و رشد این رابط‌ها نقصی وجود داشته باشد و باعث ضعف و بدشکلی آنها شود. این رابط‌های ضعیف گاهی در نتیجه تکرار فعالیت‌های وارد کننده‌ی فشار بر آنها دچار اسپوندیلولیزیس (شکستگی اتصال استخوانی) می‌شوند. التیام این شکستگی به هر دلیل که رخ دهد نیازمند استراحت و محدودیت حرکت است، در غیر این صورت مهره‌ها (بلوک‌های ستون فقرات) به مرور زمان به جلو می‌لغزند و به اعصاب ستون فقرات فشار می‌آورند که درد، کرختی، گزگز کردن، ضعف و اختلال در عملکرد پاها پیامد آن است.
• گودی کمر پس از جراحی لامینکتومی: لامینکتومی عملی جراحی است که در آن بخش‌هایی از مهره‌ها (استخوان‌های ستون فقرات) جهت دسترسی به نخاع یا ریشه‌های عصب برداشته می‌شود. انجام این عمل در سطوح متعدد ستون فقرات موجب ناپایداری آن و افزایش گودی کمر طبیعی می‌شود. البته این نوع قوس کمر رواج چندانی میان بزرگسالان ندارد و بیشتر در بین کودکانی متداول است که برای خارج کردن تومور نخاع تحت عمل جراحی قرار گرفته‌اند.
• گودی کمر عصبی ـ عضلانی: این گروه طیف وسیعی از عارضه‌ها یا اختلال‌هایی را شامل می‌شود که به بسیاری از گونه‌های متفاوت مشکلات انحنای ستون فقرات می‌انجامند.
• گودی کمر در نتیجه انقباض عضله خم کننده مفصل ران: در این مورد نادر، انقباض مفصل‌های ران باعث به هم خوردن نظم ستون فقرات می‌شود. این انقباض در دلایل متعددی چون عفونت، صدمه دیدن یا مشکلات عدم تعادل عضلانی ناشی از اختلال‌های متفاوت گوناگون ریشه دارد.

چه زمان باید برای درمان گودی کمر به پزشک مراجعه کرد؟

چنانچه گودی کمر شدید باشد به صورتی که افراد، به ویژه کودکان، نتوانند به دلیل بروز درد در فعالیت‌های مورد علاقه خود شرکت کنند، باید برای ارزیابی مشکل به پزشک مراجعه نمود. هر گاه کودک پیش از درمان، طی آن یا پس از اتمام دوره درمان در راه رفتن، ایستادن یا کنترل حرکت‌های مثانه و روده با مشکل مواجه شد، بی‌درنگ با مرکز فوریت‌های پزشکی تماس بگیرید. اگر کودک در حدود دو هفته یا بیشتر است که از درد مبهم و خفیف کمر رنج می‌برد و علائم آن با استراحت کردن، داروهای غیرتجویزی، کمپرس گرم و یا سرد و کاهش فعالیت تسکین نیافته‌اند، بهتر است در اولین فرصت پزشک، کودک را معاینه کند. در بزرگسالان اگر احساس درد دارند یا وضعیت گودی کمر حاد شده است، به ملاقات پزشک بروند تا دلیل این درد تشخیص داده شود.

تشخیص گودی کمر

پزشک در ابتدا سابقه پزشکی و علائم بیمار را بررسی می‌کند، سپس معاینه کاملی را انجام می‌دهد و در طول معاینه از بیمار می‌خواهد تا خم شود و حرکت‌های مختلفی را انجام دهد تا گودی کمر مشخص شود. بعضی آزمایش‌ها جهت تشخیص افتراقی و رد یا تأیید احتمال ابتلا به بیماری‌های به وجود آورنده این بدشکلی انجام می‌شود. پزشک دستور آزمایش‌های تصویربرداری می‌دهد تا بتواند انحنا ستون فقرات و ساختارهای پیرامون آن را ببیند. روش‌های مورد استفاده عبارت‌اند از:

• رادیوگرافی
• ام آر آی
• سی تی اسکن
• اسکن سه بعدی: روش اسکن جدیدی که در آن از تصویرهای گرفته شده از قسمت‌های گوناگون بدن از زوایای مختلف برای ارزیابی وضعیت ستون فقرات استفاده می‌شود.

درمان گودی کمر

پزشک متخصص شما بر اساس عوامل زیر، روش درمانی خاصی را برای رفع گودی کمر توصیه می‌کند:

• سن، وضعیت سلامت عمومی و سوابق پزشکی شما
• عامل ایجاد کننده گودی کمر در شما
• شدت قوس کمر
• میزان تحمل شما نسبت به داروها، عمل‌ها یا درمان‌های خاص
• انتظارات شما در مورد طول دوره درمان
• نظرات و ترجیحات شما

بریس‌ها

اگر گودی کمر توسط پزشک متخصص در شما تشخیص داده شد، استفاده از وسایل حمایت کننده خارجی می‌تواند به رفع و درمان آن کمک کند. پزشک شما ممکن است که استفاده از بریس را توصیه کند. بریس‌ها یک روش کاملاً ایمن و غیر تهاجمی برای کمک به بهبود وضعیت فعلی ستون فقرات و جلوگیری از بروز عوارض شدیدتر در آینده می‌باشد. استفاده از بریس، یک روش درمانی کاملاً متداول و شناخته شده است. بریس‌ها به عنوان ابزارهای کارآمدی برای درمان بیماری‌های ستون فقرات شناخته می‌شوند.

تزریق اپیدورال

تزریق اپیدورال داروهای استروئیدی به عنوان یک روش مؤثر و کارآمد برای درمان گودی کمر شناخته شده است. تحقیقات نشان داده است که تزریق اپیدورال می‌تواند کمر درد را به طور مؤثری کاهش داده و حتی در بسیاری از موارد، آن را به طور کامل برطرف نماید. علاوه بر آن، نتایج تحقیقات انجام شده نشان می‌دهد که برای بیمارانی که با یک بار تزریق اپیدورال احساس تسکین درد کمر را ندارند، تکرار چند باره این تزریقات به صورت دوره‌ای می‌تواند درد آنان را برطرف کرده و تأثیری تقریباً یکسان با سایر بیماران داشته باشد.

تزریق اوزون

اوزون درمانی شامل استفاده از اوزون دارای گرید پزشکی برای القای یک پاسخ درمانی در خود بدن می‌باشد. اوزون یک فرم بسیار واکنش دهنده از مولکول اکسیژن خالص می‌باشد. بدن انسان این قابلیت را دارد که آسیب‌دیدگی‌های خود را درمان و بازسازی نماید. بیمار شدن ما نیز نتیجه‌ای از اختلال در این قابلیت بدن است. خواص واکنش‌پذیری شدید اوزون باعث القای سلول‌های ناحیه ستون فقرات می‌شود و آنها را وادار می‌کند تا سلول های ضعیف و ناقصی که باعث به وجود آمدن گودی کمر شده‌اند را حذف کنند. به این ترتیب بدن می‌تواند کار ترمیم و بهبودی خود را به شکل بهتری انجام دهد.

ترکشن

علاوه بر ورزش‌های کششی و تابش‌های مادون قرمز، کشش مفاصل لومبار با استفاده از ترکشن نیز روش دیگری است که باعث بهبود توازن شکل ستون فقرات و کاهش درد و ناتوانی حرکتی ناشی از گودی کمر می‌شود.

الکتروتراپی

الکتروتراپی عبارت است از استفاده از روش‌های درمانی رایج الکترومکانیکی از قبیل اولتراسوند، تی ان اس و لیزر درمانی با شدت پایین برای تسکین دردهای ستون فقرات که از گودی کمر ناشی شده است.

کایروپرکتیک (درمان دستی)

روش‌های سنتی شامل حرکات دستی هم می‌تواند در درمان عوارضی از قبیل اسکولیوز آیدیوپاتیک، قوز کمر و گودی کمر تأثیر داشته باشد. در روش کایروپرکتیک یا درمان‌های دستی، از حرکات انگشت‌های مصنوعی برای تحریک واکنش‌هایی در ناحیه ستون فقرات استفاده می‌شود. این واکنش‌ها باعث می‌شوند که ستون فقرات به صورت اتوماتیک و با دقت بسیار بالایی اقدام به ترمیم و درمان خود نماید. با استفاده همزمان از حرکات دستی و روش‌های رفلکس می‌توان تقریباً هر نوع عارضه مربوط به ستون فقرات را درمان کرده و کارآیی مکانیکی را به آن باز گرداند.

ورزش و حرکات اصلاحی

گودی کمر ناشی از عدم تعادل عضلانی، چهار گروه از عضله‌ها را درگیر می‌کند که دو گروه از آنها بسیار سفت و دو گروه ضعیف هستند و باید سفت شوند، عضله‌های بازکننده بالاتنه و خم کننده مفصل ران (به ویژه عضله‌های ایلیوپسواس) به کشش و عضله‌های شکمی و باز کننده مفصل ران (مهم‌تر از همه عضله‌های همسترینگ و سرینی بزرگ) به تقویت نیاز دارند. ورزش برای گودی کمر یکی از راه های مؤثر درمانی می باشد. نرمش‌های زیر به کشش یا تقویت گروه‌های عضلانی مناسب کمک می‌کنند:

• کشش عضله‌های خم کننده مفصل ران: به گونه‌ای زانو بزنید که مفصل‌های ران بالای زانوی روی کف زمین قرار بگیرند و پای دیگر مقابل بدن قرار گیرد. سپس مفصل‌های ران را به آهستگی رو به جلو حرکت دهید تا جایی که کشش گسترش یافته از مفصل ران داخلی تا ران را احساس کنید. این حالت را 30 ثانیه حفظ کنید و سه تا پنج بار تکرار کنید. این حرکت کششی را با قرار دادن پای دیگر روی زمین نیز انجام دهید.
• کشش کمر: به پشت دراز بکشید و زانوها را تا قفسه سینه بالا بیاورید. بازوها را اطراف زانوها حلقه کنید و آنها را تا جایی که می‌توانید به سمت داخل و رو به کمر بکشید. این حالت را 30 ثانیه حفظ کنید و حرکت را سه تا پنج بار تکرار کنید، این حرکت یکی از مؤثرترین حرکات اصلاحی برای رفع و درمان گودی کمر با ورزش می باشد.
• تقویت عضله‌های شکم: برای انجام نرمش‌های کرانچ شکم، روی زمین دراز بکشید، زانوها را خم کنید و پاها را صاف روی کف قرار دهید. سپس سر و قسمت بالایی شانه‌ها را به آرامی، حین گذاشتن دست‌‌ها روی ران، بند کنید. این حرکت را هر چند بار که می‌توانید، به شرط بدون درد بودن، تکرار کنید، یک دقیقه استراحت کنید و سپس این حرکت را با تعداد یکسان در دو نوبت دیگر تکرار کنید. (برای مثال سه نوبت 10 مرتبه‌ای)
• تقویت عضله‌های سرینی بزرگ: به پشت روی زمین دراز بکشید، کف پاها را صاف روی زمین قرار دهید و دست‌ها را به طرف پا بکشید. مفصل‌های ران را به تدریج بلند کنید تا جایی که خط بین زانوها و شانه‌ها صاف شود. این حالت را 10 ثانیه حفظ کنید و این حرکت را 10 بار تکرار کنید. تقویت این عضلات کمک زیادی به رفع گودی کمر می کند.

جراحی

در صورت موفقیت‌آمیز نبودن دیگر روش‌های درمان قوس کمر، پیشرونده یا شدید بودن گودی کمر به ناچار به جراحی روی آورده می‌شود. هدف این عمل جراحی اصلاح انحنای بیش از اندازه است که با قرار دادن میله فلزی، قلاب‌ها یا پیچ‌هایی در ستون فقرات انجام می‌شود. جراحان همچنین از پیوند یا گرافت استخوانی برای یاری رساندن به رشد سلول‌های استخوانی جدید و پایداری بهره می‌گیرند.

پیشگیری از قوس بیش از حد کمر

1. هنگامی که نشسته‌اید، کف پاهای خود را کاملاً روی زمین بگذارید.
2. در هنگام ایستادن، یک پای خود را در ارتفاع بالاتر یا روی یک پله بالاتر قرار دهید تا حمایت بیشتری از کمر شما به عمل آيد.
3. در هنگام ایستادن، زانوهای خود را صاف نگه ندارید.
4. اگر عادت دارید که بر روی شکم بخوابید، یک بالش صاف در زیر شکم (ناف و ناحیه کمربند) خود قرار دهید.
5. کفش پاشنه بلند نپوشید.
6. ورزش کنید و عضلات باسن و شکم خود را قوی و محکم نگه دارید.

• کمردرد عصبی چیست و چگونه درمان می شود؟
  تاریخ انتشار : 1401-04-30تاریخ بروز رسانی : 1401-05-02



• چه زمان باید برای درمان گودی کمر به پزشک مراجعه کرد؟
  تاریخ انتشار : 1401-07-21تاریخ بروز رسانی : 1401-07-25



• سرخوردگی مهره کمر؛علل ، علائم ، تشخیص و درمان
  تاریخ انتشار : 1401-09-06تاریخ بروز رسانی : 1401-09-20