اجزای تشکیل دهنده دستگاه عصبی

دستگاه عصبی یا سیستم عصبی در بدن جانوران به هماهنگی فعالیت‌های ماهیچه‌ها می‌ پردازد و بر اعضای گوناگون بدن نظارت می‌ کند و باعث ایجاد و توقف ورودی‌ های مربوط به حواس مختلف می‌ شود . وظیفه کنترل اعمال بدن بر عهده دو سامانه عصبی و غده‌ ای درونی می‌ باشد ، که از این میان ، سامانه عصبی ، ازسلول های عصبی یا نورون ها و سلول های کمکی یا نوروگلیا ها تشکیل شده‌ است . در این مقاله به بررسی اجزای مختلف دستگاه عصبی می پردازیم .

اجزای مختلف دستگاه عصبی به دو بخش دستگاه عصبی مرکزی یا CNS و دستگاه عصبی محیطی یا PNS تقسیم می شوند . دستگاه عصبی مرکزی شامل مغز و نخاع و دستگاه عصبی محیطی شامل همه ی رشته های عصبی می باشد، که به اندام های مختلف پیام رسانی می کنند و یا پیام اندام های مختلف را به دستگاه مرکزی منتقل می کنند .

نورون ها سلول های عصبی و واحد عملکردی در دستگاه عصبی می باشند که از سه بخش دندریت ، جسم سلولی و آکسون تشکیل شده اند . وظیفه این سلول ها انتقال پیام توسط جریان الکتریکی می باشد .

نوروگلیاها یا سلول های پشتیبان از دیگر سلول های دستگاه عصبی می باشند که وظیفه حمایت و پشتیبانی از نورون ها را بر عهده دارند .

بخش های مختلف دستگاه عصبی

مغز

مغز بخشی از دستگاه عصبی مرکزی می باشد که درون جمجمه قرار گرفته و توسط آن محافظت می شود . مغز از قسمت های مختلفی شامل ؛ نمیکره های مخ ، ساقه مغز و مخچه تشکیل شده است .

نمیکره های مخ

دو نیمکره مخ توسط پلی از ماده سفید به نام جسم پینه ‌ای با هم مرتبط هستند . هر نیمکره از دو بخش سفید و خاکستری تشکیل شده است که بخش خاکستری سطح یا قشر مخ را پوشانده و بخش سفید در مرکز قرار دارد . بخش خاکستری ۲ تا ۳ میلیمتر ضخامت دارد و محل تجمع جسم سلولی نورون ها می باشد . هر قسمت از قشر خاکستری مخ کار ویژه‌ ای را بر عهده دارد . مراکز مربوط به دریافت و تفسیر اطلاعات رسیده از اندام های حسی مختلف مانندچشم،گوش،پوست و ...در این قسمت واقع است . بخشی از قشر خاکستری مخ هم مرکز حرکات ارادی است .

مخچه

مخچه از دو توده طرفي به نام نيمكره های مخچه تشکیل شده كه توسط نواری به نام كرمينه به هم مرتبط هستند . مخچه از طریق کنترل و ایجاد اصلاحات مناسب در فعالیت های حرکتی که توسط بخش های دیگر مغز ایجاد شده اند به هماهنگی و تنظیم زمانی فعالیت ها می پردازد .

ساقه مغز

ساقه مغز از سه بخش مهم شامل مغز میانی ، پل مغزی و بصل النخاع تشکیل شده است .

مغز میانی

شامل اعصابی است که به مخ و قسمت‌ های تحتانی دستگاه عصبی متصل است . این قسمت عکس‌العمل‌ های بینایی و شنوایی را با حرکات چشم و سر هماهنگ می‌ کند .

پل مغزی

زیر مغز میانی قرار دارد و پیام‌ های عصبی را از قشر مخ به ستون مهره‌‌ ها می‌ فرستد و تنفس را تنظیم می‌ کند .

بصل النخاع

معمولا این قسمت را حیاتی‌ ترین قسمت مغز می‌ دانند . امتداد ستون فقرات است و مغز را به ستون فقرات متصل می‌ کند . مراکز کنترل در بصل النخاع عبارت‌ اند از قلب ، ریه‌ ها و روده‌ ها . همچنین بصل النخاع ترشحات معده و رفلکس هایی مانند عرق کردن ، عطسه کردن ، قورت دادن و استفراغ کردن را کنترل می‌ کند .

نخاع

نخاع طناب بلند عصبی است که درون ستون مهره‌ ها جای می‌ گیرد و واسطه انتقال سیگنال‌ های عصبی حسی و حرکتی بین مغز و اعصاب محیطی است . هر عصب نخاعی به دو بخش به نام‌ های ریشه پیشین و ریشه پسین تقسیم می‌ شود . ریشه‌ های پیشین اعصاب خروجی یا نورون‌ های حرکتی را در بر می‌ گیرند که پیام‌ های حرکتی را به ماهیچه‌ ها و غدد بدن انتقال می‌ دهند و ریشه‌ های پسین اعصاب ورودی یا نورون‌ های حسی را شامل می‌ شود .

اعصاب محیطی

رشته‌ های عصبی عقده‌ های نخاعی - جمجمه‌ ای و خودکار جزء اعصاب محیطی به شمار می‌ روند و شامل سه گروه عصب است : اعصاب حسی که از اندام ها به مغز و نخاع می‌ روند ، اعصاب حرکتی که از مغز و نخاع به ماهیچه‌ ها و غده‌ ها می‌ روند و اعصاب مختلط که شامل رشته‌ های حسی و حرکتی هستند .